โดย... นายประลอง    ดำรงค์ไทย
 ในการศึกษาการผลิตถ่านจากสวนป่าไม้ยูคาลิปตัส คามาดูเลนซิส และผลตอบแทนทางเศรษฐกิจในครั้งนี้ เพื่อต้องการทราบค่าใช้จ่ายการลงทุนสำหรับการผลิตถ่าน ตั้งแต่ค่าวัตถุดิบซึ่งเป็นค่าปลูกสร้างสวนป่า โดยทำการศึกษาจากระยะปลูก 2x2 ม., 2x4 ม. และ 4x4 ม. ค่าสร้างเตาและค่าเผาถ่าน รวมทั้งศึกษาถึงผลตอบแทนทางด้านเศรษฐกิจในการผลิตถ่านว่าคุ้มค่ากับการลงทุนหรือไม่ ทั้งนี้ได้ทำการศึกษาเพิ่มในส่วนของข้อมูลการลงทุนปลูกสร้างสวนป่าเพื่อตัดไม้ขายให้โรงงานผลิตเยื่อ หรือโรงงานผลิตแผ่นไยไม้อัด โดยได้เปรียบเทียบผลตอบแทนการลงทุนทั้ง 2 กรณี ของการเผาถ่านขาย และตัดไม้ขาย ทั้งนี้ได้ใช้เกณฑ์การวิเคราะห์เพื่อตัดสินใจจาก 3 กรณี คือ อัตราส่วนผลได้ต่อต้นทุน หรือ Benefit – Cost ratio (B/C ratio), มูลค่าปัจจุบันสุทธิ หรือ Net Present Value (NPV) และอัตราผลตอบแทนของโครงการ หรือ Internal Rate of Return (IRR) โดยได้กำหนดอัตราดอกเบี้ยไว้เป็น 5 ระดับ คือ 10% 12% 14% 16% และ 18% ผลจากการศึกษาพบว่าการลงทุนปลูกสร้างสวนป่ายูคาลิปตัสฯ เพื่อทำการเผาถ่านจำหน่าย จะให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า โดยได้กำไรสูงเมื่อใช้ไม้ยูคาลิปตัสฯ จากระยะปลูก 2x2 ม. อายุตั้งแต่ 3 ปี เผาถ่าน ทั้งนี้จะให้กำไรในทุกระดับอัตราดอกเบี้ยของการศึกษา ในที่นี้ราคาการจำหน่ายถ่านคำนวณจากราคากระสอบละ 180 บาท ซึ่งเป็นค่าเฉลี่ยราคาถ่านจากไม้ยูคาลิปตัสฯ ที่ได้สำรวจมา แต่ทั้งนี้ถ้าราคาถ่านต่ำกว่า 180 บาท ก็ยังจะให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่าจึงถึงราคาที่ทำการศึกษา คือกระสอบละ 150 บาท สำหรับระยะปลูกอีก 2 ระยะ ที่ได้ทำการศึกษา ก็พบว่าถ้าตัดไม้จากระยะปลูก 2x4 ม. นำไปผลิตถ่านและจำหน่ายในราคา 180 บาท/กระสอบ ก็ยังให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า เมื่ออายุไม้ 4-5 ปี ส่วนไม้จากระยะปลูก 4x4 ม. เมื่อตัดไปเผาถ่านจำหน่ายในราคากระสอบละ 180 บาท จะคุ้มค่ากับการลงทุน เฉพาะที่มีอายุ 4 ปี อัตราดอกเบี้ยลงทุนต่ำ คือ 10% ทั้งนี้ขนาดของเตาเผาถ่านก็มีส่วนต่อผลตอบแทนของการลงทุน กล่าวคือ จากการศึกษาถ้าใช้เตาอิฐขนาด 8 ลบ.ม. จะให้ผลตอบแทนที่สูงกว่าเตาอิฐขนาด 2 ลบ.ม. อนึ่งในส่วนของการเปรียบเทียบผลตอบแทนการลงทุนปลูกสร้างสวนป่ายูคาลิปตัสฯ สำหรับการเผาถ่านกับการตัดไม้ขาย พบว่าการเผาถ่านจะให้กำไรและผลตอบแทนต่อการลงทุนที่คุ้มค่าและสูงกว่าการปลูกสวนป่าเพื่อตัดไม้ขาย

การศึกษาผลผลิตและคุณภาพของถ่านไม้จากสวนป่ายูคาลิปตัส คามาดูเลนซิส ที่ระยะปลูก 2x2, 2x3 และ 2x4 เมตร อายุ 5 ปี และระยะปลูก 4x4 เมตร อายุ 10 ปี จากส่วนป่าลาดกระทิง บริษัท ไม้อัดไทย จำกัด ตำบลลาดกระทิง อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา โดยศึกษาผลผลิตถ่านเฉลี่ยต่อ 1 ไร่ ของไม้ที่ปลูกระยะต่าง ๆ กันด้วยวิธีการเผาด้วยเตาเผาถ่าน (Brick Beehive Kiln) ขนาด 8 ลูกบาศก์เมตร ที่สวนป่าลาดกระทิง และวิเคราะห์คุณภาพของถ่านที่ได้จากไม้ยูคาลิปตัสฯ ระยะปลูก 4 ระยะ ในด้านประสิทธิภาพการใช้งานของถ่านในการหุงต้ม ได้แก่ การติดไฟ การแตกปะทุ การเกิดควัน อัตราการเผาไหม้ คุณภาพของถ่าน ค่าความร้อน และการวิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมี พบว่าผลผลิตถ่านไม้ยูคาลิปตัส คามาลดูเลนซิส จากระยะปลูก 2x3 เมตร จะมีค่าเท่ากับ 1,958 กิโลกรัม/ ไร่ ซึ่งสูงกว่าระยะปลูก 2x2 และ 2x4 เมตร ในชั้นอายุหรือรอยตัดฟืน 5 ปี ส่วนระยะปลูก 4x4 เมตร ซึ่งเป็นระยะปลูกที่ศึกษาจากชั้นอายุหรือรอบตัดฟัน 10 ปี จะให้ผลผลิตถ่าน 2,199 กิโลกรัม/ ไร่ โดยจะสูงกว่าระยะ 2x3 เมตร จำนวน 241 กิโลกรัม/ ไร่ หรือคิดเฉลี่ยประมาณ 11% ซึ่งจะให้ผลไม่คุ้มค่าเมื่อเทียบกับระยะเวลาต่างกัน 1 รอบตัดฟัน (หรือ 5 ปี) ทั้งนี้ ในด้านอัตราผลผลิตถ่านเฉลี่ยแล้วใกล้เคียงกัน คือ มีค่าตั้งแต่ 37.54 ถึง 41.28% ค่าความร้อนของถ่านไม้จากระยะ 2x3, 2x4, และ 2x2 เมตร มีค่า 6,988, 6,924 และ 6,769 แคลอรี/ กรัม ตามลำดับ โดยค่าความร้อนจากระยะ 4x4 เมตร ซึ่งมีชั้นอายุ 10 ปี มีค่า 7,177 แคลอรี/ กรัม ซึ่งสูงกว่าระยะอื่นเล็กน้อย ประสิทธิภาพการใช้งานจะมีค่า 32.74% สำหรับถ่านไม้จากระยะปลูก 2x3 เมตร ซึ่งสูงกว่าอีก 3 ระยะที่มีค่า 29.91, 29.81 และ 28.27% จากระยะปลูก 2x4, 2x2 และ 4x4 เมตรตามลำดับ คุณภาพของถ่านจะมีการติดไฟดีทั้งหมด การแตกปะทุเฉลี่ยไม่มี และควันมีน้อยมาก องค์ประกอบทางเคมีของถ่านไม้ยูคาลิปตัส คามาลดูเลนซิส เฉลี่ยใกล้เคียงกัน คือ เท่ากับ 3.9% ปริมาณสารที่ระเหยได้จะแตกต่างกัน กล่าวคือ ถ่านไม้จากระยะปลูก 2x3, 2x4 และ 4x4 เมตร เท่ากับ 25.96, 33.40, 28.16 และ 28.62 ตามลำดับ สำหรับค่าคาร์บอนเสถียร พบว่าถ่านไม้ยูคาลิปตัสฯ จากระยะปลูก 2x3 เมตร จะมีค่าคาร์บอนเสถียรเท่ากับ 68.82% ซึ่งสูงกว่าจากระยะปลูก 2x4, 2x2 และ 4x4 ซึ่งเท่ากับ 60.93, 66.37 และ 66.16% ตามลำดับ สรุปได้ว่าปริมาณหรือผลผลิต ตลอดจนคุณภาพของถ่านจากไม้สวนป่ายูคาลิปตัส คามาดูแลนซิส จากระยะปลูก 2x3 ของชั้นอายุหรือรอบตัดฟัน 5 ปี จะได้ผลผลิตและคุณภาพดีกว่าระยะปลูก 2x2 และ 2x4 เมตร ในชั้นอายุเดียวกัน ส่วนถ่านจากไม้ระยะ 4x4 เมตร ที่มีชั้นอายุ 10 ปี จะให้ผลผลิตสูงกว่าชนิดอายุ 5 ปี