เผาถ่านสหกรณ์ผู้ปลูกป่าขอนแก่น

ความเป็นมา
การเผาถ่านของสหกรณ์ผู้ปลูกป่าขอนแก่น จำกัด เป็นโครงการนำร่องของนายสุรพล ประดาพล ประธานสหกรณ์ฯเพื่อเป็นตัวอย่างสำหรับสมาชิกในการนำเศษไม้ที่เหลือจากส่งโรงงานมาใช้ให้เป็นรายได้เพิ่มเติม สำหรับนายสุรพลฯ ได้ปลูกสร้างสวนป่าในพื้นที่สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เริ่มปลูกปี 2538  ในเนื้อที่ประมาณ 500 ไร่ ไม้ที่ปลูกส่วนใหญ่เป็นไม้สัก นอกจากนี้ยังมีไม้ยูคาลิปต์ ไม้ประดู่ และปลูกหวายดงซึ่งเป็นหวายกินหน่อปลูกแซมในแปลงไม้สักจำนวน 300 ไร่ ปัจจุบันสวนป่าแห่งนี้เป็นแปลงไม้ตัวอย่างที่ได้รับความสนใจจากประชาชนและบุคคลากรจากหน่วยงานต่างๆ มาศึกษาดูงานเป็นประจำ

สำหรับการเผาถ่านที่ใช้เป็นเตาอิฐก่อ เตาขนาดใหญ่จำนวน 5 เตา เตาเล็ก 1 เตา สร้างเตาเมื่อเดือนเมษายน 2543 โดยการสนับสนุนสร้างเตาจากศูนย์พัฒนาและเผยแพร่พลังงานภูมิภาค จ.มหาสารคาม

ไม้เผาถ่าน

ไม้เผาถ่านที่ใช้คือไม้ยูคาลิปต์ขนาดเล็กเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5-2.5 นิ้ว ซึ่งเหลือจากส่งโรงงานทำเยื่อกระดาษ โดยมีพ่อค้านำไม้จากสวนป่าในบริเวณ จ.ขอนแก่น มาขายให้ในราคาต้นละ 300 บาท และค่าขนส่งอีกตันละ 120-130 บาท ปริมาณไม้ที่ใช้ประมาณเดือนละ 70 ตัน ไม้ที่ได้มานี้ต้องเลื่อยตัดทอนยาว 1.5 ม. โดยนายสุรพลฯ จัดทำโต๊ะเลื่อยวงเดือนประกอบกับรถไถนาให้มอเตอร์ฉุดหมุนเลื่อยวงเดือน

เตาเผาถ่าน

ขั้นตอนการเผาถ่าน

เรียงไม้ยูคาลิปต์เข้าเตาโดยให้ส่วนโคนขึ้นด้านบน แต่ละเตาจุไม้ประมาณ 6 ตัน การเผาถ่านเริ่มจากจุดไฟหน้าเตาด้วยเศษไม้ยูคาลิปต์ที่ช่องสุมไฟ เมื่อไม้ในเตาติดไฟแล้วทำการปิดช่องสุมไฟและปล่องเร่งไฟโดยสังเกตุจากการใช้มือสัมผัสว่าเตาร้อนทั่วถึงทั้งเตาแล้ว จากนั้นสังเกตุควันเปลี่ยนจากสีขาวเป็นสีฟ้าหรือสีน้ำเงินอ่อน จนกระทั่งควันเปลี่ยนเป็นสีใสห่างจากปล่องควัน จึงทำการปิดปล่องควัน

สำหรับไม้แห้งเมื่อนำมาเผาถ่านสำหรับเตาขนาดใหญ่ใช้เวลาประมาณ 10 วัน ส่วนเตาเล็กใช้เวลาประมาณ 5 วัน หากเป็นไม้สดสำหรับเตาใหญ่ใช้เวลาเผาถ่านนานประมาณ 20 วัน

การอาบน้ำเตาใช้เวลา 5 วัน โดยนำดินเหนียวผสมน้ำเป็นน้ำดินโคลน 30% แล้วใส่ถังสาดรดตัวเตาให้ทั่ว เมื่อเตาเย็นลงจึงเก็บถ่านบรรจุกระสอบป่าน เตาใหญ่ได้ถ่านประมาณ 30 กระสอบ เตาเล็กประมาณ 12 กระสอบ

สำหรับส้นถ่าน (ไม้ฟืนที่เผาไม่เป็นถ่าน) ไม้เผาถ่านที่สดจะมีส้นถ่านมากกว่าไม้เผาถ่านที่แห้ง การแก้ไขได้ใช้แกลบรองพื้นเตาก่อนรองพื้นเตาก่อนเรียงไม้เข้าเตาเผาซึ่งช่วยให้เหลือส้นถ่านน้อยลง

ตลาดและการขนส่ง

ขายถ่านกระสอบละ 180 บาท โดยมีพ่อค้ามารับซื้อไปขายที่ตลาดพูนผล จ.ขอนแก่น และส่งให้ลูกค้าประจำด้วย ส่วนมากเป็นร้านอาหาร เช่น ร้านอาหารเรียม ร้านอาหารริมปิง ริมปิงแก่นนคร ในตัวเมืองขอนแก่น โดยคิดค่าขนส่งกระสอบละ 5 บาท

ปัญหา

ขาดแรงงานในช่วงฤดูกาลทำนา

สถานที่ติดต่อ

นายสุรพล ประดาพล 93 ม.4  ต.วังชัย  อ.น้ำพอง  จ.ขอนแก่น

โดย.

     เพ็ญแข เพิ่ม 1

     วรศิลป์ แอ๊วสกุลทอง 2

     สมชัย เบญจชย 3

     1.นักวิชาการเผยแพร่,2.เจ้าพนักงานการเกษตร,3.นักวิชาการป่าไม้ 6ว ส่วนวิจัยและพัฒนาผลิตผลป่าไม้ กรมป่าไม